Δευτέρα 20 Απριλίου 2009

Πρακτικά 2ης συνάντησης (23.02.2009)

επιμέλεια: Δημοσθένης Παπαδάτος-Σκαρβέλη Σωτηρία

Η αφαίρεση των ιδιοτήτων και άρα των αξιών χρήσης από το σώμα του εμπορεύματος, αφήνει αυτό το τελευταίο με μόνη την ιδιότητα, ότι είναι προϊόν εργασίας. Η αφαίρεση των ιδιοτήτων που κάνουν το σώμα χρήσιμο συνεπάγεται και την αφαίρεση των συγκεκριμένων μορφών εργασίας που προσέδωσαν τις χρήσιμες ιδιότητες. Αυτό που απομένει, συνεπώς, είναι η αφηρημένη ανθρώπινη εργασία, η οποία αποτελεί το κοινό (μέτρο ανταλλαγής) όλων των, ασύμμετρων μεταξύ τους, εμπορευμάτων.(1)
Το residuum των προϊόντων εργασίας είναι η «φαντασματική πραγματικότητα», δηλαδή η ανθρώπινη εργατική δύναμη που έχει ήδη δαπανηθεί, η οποία αποτελεί την κοινή/κοινοτική και κοινωνική ουσία που είναι κοινή σε όλα τα προϊόντα και κάνει αυτά τα τελευταία αξίες, αξίες εμπορευμάτων.
Η αξία του εμπορεύματος έχει ως περιεχόμενο την αφηρημένη ανθρώπινη εργασία, ενώ η ανταλλακτική αξία αποτελεί τον αναγκαίο τρόπο έκφρασης ή την αναγκαία μορφή εμφάνισης της αξίας. Δηλαδή:
αξία: α) περιεχόμενο/(«δραστική») ουσία → αφηρημένη ανθρώπινη εργασία
β) μορφή εμφάνισης της αξίας στην κοινωνία της γενικευμένης εμπορευματικής παραγωγής → ανταλλακτική αξία
Άρα, μια αξία χρήσης (ένα αγαθό) έχει αξία, μόνο γιατί μέσα σε αυτό έχει αντικειμενικοποιηθεί ή υλοποιηθεί αφηρημένη ανθρώπινη εργασία. Κάτι έχει ανταλλακτική αξία γιατί ανταλλάσσεται. Εμμενής ανταλλακτική αξία δεν υπάρχει: η αξία πραγματώνεται στην ανταλλαγή.
Αξία = το γεγονός ότι τα εμπορεύματα είναι προϊόντα εργασίας. Επειδή είναι εμπορεύματα, δηλαδή αντικείμενα ανταλλαγής, εμείς αναγκαστικά τα θεωρούμε αφηρημένα, ως προϊόντα αφηρημένης εργασίας.
Το μέγεθος της αξίας του αγαθού μετριέται επί τη βάση του ποσού/ποσότητας εργασίας που περιέχεται σε αυτό, της δαπανηθείσας εργασίας. Η ποσότητα ίδιας εργασίας μετριέται επί τη βάση της χρονικής διάρκειας, του χρόνου εργασίας.
Άρα, αξία: α) ουσία → αφηρημένη ανθρώπινη εργασία
β) ποσότητα → χρόνος εργασίας
Η αφηρημένη ανθρώπινη εργασία νοείται ως η κοινωνικά μέση εργατική δύναμη, δηλαδή κάτι σαν τον Μ.Ο. όλων των ατομικών εργατικών δυνάμεων, οι οποίες ως τέτοιες εξισώνονται, έτσι ώστε καθεμιά ατομική εργατική δύναμη είναι(/γίνεται) ίδια με κάθε άλλη.
Ο χρόνος εργασίας νοείται ως ο κοινωνικά (μέσος) αναγκαίος χρόνος εργασίας, δηλαδή ο Μ.Ο. του χρόνου εργασίας όλων των ατομικών εργατικών δυνάμεων, ο οποίος καθορίζεται από τους υπάρχοντες κοινωνικά-κανονικούς όρους παραγωγής(2) και τον κοινωνικά μέσο βαθμό επιδεξιότητας και εντατικότητας της εργασίας.

* * *

Ο Μαρξ ως κατασκευαστής υποδειγμάτων: Η κοινωνία της γενικευμένης εμπορευματικής παραγωγής που παίρνει ο Μαρξ ως υπόδειγμα είναι μια Κοινωνία της Αφαίρεσης (Κοστάντζο Πρέβε). Δεν υπάρχει όταν ο Μαρξ γράφει το Κεφάλαιο και μπορεί να μην έχει υπάρξει ακόμα. Έμμεση παρουσίαση αποτελεσμάτων της έρευνάς του: η γενική τάση που αναφαίνεται από την ανάλυση του Καπιταλιστικού Τρόπου Παραγωγής, όπου τα πράγματα είναι ανταλλακτικές αξίες και οι δεσμοί έχουν καταργηθεί, ακόμα και ανάμεσα στους ανθρώπους. Ο Μαρξ δεν αναφέρεται στην πραγματικότητα, αλλά στη δυναμική της, δεν περιγράφει «τα περασμένα», αλλά «τα μελλούμενα».
Δημιουργία αφαιρετικού μοντέλου. Οι όροι της αφαίρεσης είναι το δυσκολότερο: Έχουμε όρους που προκύπτουν ιστορικά και έχουν το στοιχείο της τάσης, η οποία μεθοδολογικά είναι η αρχή βάσει της οποίας γίνεται η αφαίρεση και κατασκευάζεται το μοντέλο (από τη λογική αυτή θα προκύψει ο βεμπεριανός ιδεότυπος). Η αφηρημένη εργασία προκύπτει ως πραγματική αφαίρεση, αφαίρεση από ιδιότητες.
Δεν είναι ο Μαρξ, ωστόσο, αυτός που «κάνει» την αφαίρεση: αυτή γίνεται καθημερινά, στις πιο απλές ανταλλαγές αγαθών.
(1)= Ο Marx δημιουργεί ένα αφαιρετικό υπόδειγμα/μοντέλο, μέσω του οποίου παρουσιάζει τα αποτελέσματα και συμπεράσματα της έρευνάς του, σύμφωνα με τα οποία η κοινωνία ωθείται προς αφαίρεση. Αναφέρεται ουσιαστικά στη δυναμική τάση της κοινωνίας, ενώ μεθοδολογικά ξεκινά η συζήτηση περί ιστορικών προϋποθέσεων συγκρότησης των εννοιών και όρων (οι οποίοι αποτυπώνουν την τάση) για την οικοδόμηση ενός κλάδου.
(2)=Η πρώτη και κρισιμότερη ιστορικο-κοινωνιολογική παραπομπή του Μαρξ: η (μεθοδολογική) συγκρότηση εννοιών λαμβάνεται υπόψην στην ιστορική της διάσταση. Έτσι, η κανονικότητα (και ο Μ.Ο.) είναι ιστορικά καθορισμένη και ως σχεσιακό μέγεθος/έννοια αποτελεί θεμέλιο κρίσιμων προσδιορισμών.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου